Vluchtelingenopgaven
Gemeenten hebben grote uitdagingen om de verplichtingen als gevolg van de 'Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen' (Spreidingswet) en de taakstelling statushouders uit te voeren. Gebrek aan betaalbare woningen en landelijke negatieve berichtgeving over asielzoekers zorgen voor begrijpelijke maatschappelijke onrust.
Het huisvestingsprobleem van vluchtelingen is urgent en daarom gaan de ontwikkelingen snel. Met name tijdelijke opvanglocaties worden door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) gehuurd en de keuzevrijheid van gemeenten is beperkt. Het is belangrijk om alle partijen steeds waar het mogelijk is, zo snel mogelijk te informeren.
In de gemeente Leidschendam-Voorburg zijn plannen voor de opvang van asielzoekers en is het doel om de taakstelling van de statushouders uit te voeren. Bij de behandeling van de Jaarstukken 2023 is daarom een voorstel ingediend om een reserve Vluchtelingen te vormen, zodat er voldoende middelen beschikbaar zijn voor eventuele extra organisatorische kosten.
Wetsvoorstel Participatiewet in Balans
Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft een wetsvoorstel (Participatiewet in Balans) in gediend voor de aanpassing van de Participatiewet. Hiermee wordt ingezet om hardheden uit de wet worden weg te nemen door mensen centraal te stellen en uit te gaan van vertrouwen. Het kabinet wil de Participatiewet beter laten aansluiten op wat mensen (aan)kunnen en nodig hebben. Professionals krijgen meer ruimte om hen daarbij te helpen
Het wetsvoorstel gaat onder andere in op het (verder) versterken van de vakkundigheid van de uitvoering en op passende ondersteuning om een maatschappelijke bijdrage te kunnen leveren via werk of andere vormen van participatie.
Wat de precieze organisatorische en financiële consequenties zijn voor de gemeente Leidschendam-Voorburg is momenteel nog niet duidelijk. Wel is helder dat de nieuwe wet onder andere eisen zal voorschrijven op het gebied van maatwerk en proportioneel sanctioneren (bijvoorbeeld bij het niet nakomen van wettelijke verplichtingen).
Nieuw Wmo-beleid
Het nieuwe Wmo-beleid is nog in ontwikkeling. Het hoofddoel van de Wmo is dat inwoners zo lang mogelijk, prettig en veilig, zelfstandig thuis wonen en kunnen participeren in de maatschappij. Door ontwikkelingen als vergrijzing en wachtlijsten is het nodig om het Wmo-beleid toekomstbestendig te maken. Onder andere het versterken van maatschappelijke en eigen kracht draagt hieraan bij. Lukt het inwoners niet om hulp en ondersteuning zelf en binnen de omgeving te regelen, dan biedt de gemeente passende ondersteuning.
Daarnaast is in 2024 een onderzoek gestart naar de kostprijs van huishoudelijke ondersteuning (HO) in de gemeente. De uitkomsten van dit onderzoek worden in de loop van 2024 verwacht en deze worden, samen met de consequenties voor de gemeente, naar de raad gestuurd.
Het streven is om door herverdeling en verschuiving van middelen en verbinding met middelen voor andere beleidsterreinen (gezond en actief leven, wonen) het beleidsplan Wmo budgetneutraal op te stellen en nieuwe ontwikkelingen en veranderingen vanuit het nieuwe beleidsplan WMO mogelijk te maken. Het is niet uit te sluiten dat een kleine investering noodzakelijk is om het Wmo-beleid toekomstbestendig te maken. Daarnaast kan uit het onderzoek naar de tarieven voor huishoudelijke ondersteuning dat deze tarieven verhoogd moeten worden. Een voorzichtige schatting van de mogelijke financiële impact is € 0,75 miljoen tot € 1,5 miljoen structureel per jaar.
Nieuwe aanbesteding Begeleiding
Ten aanzien van de maatwerkvoorziening Begeleiding heeft de gemeente met ingang van 2024 een nieuw contract voor Wmo-begeleiding, dagbesteding en kortdurend verblijf. Het inkoopproces is samen met de gemeenten Wassenaar, Lansingerland en Zoetermeer gedaan.
Het nieuwe contract bevat producten die beter aansluiten bij de behoefte van inwoners en gedurende 2024 worden de cliënten ingedeeld op deze nieuwe producten. De financiële gevolgen van deze nieuwe inkoop worden en indien nodig in de tweede tussentijdse rapportage verwerkt.
Decentralisatie Beschermd Wonen
Gemeenten zijn vanuit de Wmo 2015 verantwoordelijk voor Beschermd Wonen. Tot op heden wordt dit via een centrumgemeente-regeling georganiseerd. Den Haag is de centrumgemeente voor de regio, die naast Leidschendam-Voorburg bestaat uit Zoetermeer, Rijswijk en Wassenaar. De verantwoordelijkheid voor Beschermd Wonen gaat veranderen, waardoor deze taak overgaat naar de regiogemeenten. Het nieuwe verdeelmodel is echter controversieel verklaard. Hierdoor zal de tweede kamer het onderwerp de komende tijd niet gaan behandelen. In de regio is afgesproken dat, in afwachting van definitieve besluitvorming van de Rijksoverheid, de regiogemeenten met ingang van 1 januari 2025 een rol gaan spelen in de toeleiding naar beschermd wonen voor eigen inwoners. Daarnaast is in de regio afgesproken om ook na invoering van het nieuwe verdeelmodel te blijven samenwerken door blijvend aan te sluiten bij de inkoop van Den Haag. De lokale toegang gaan de regiogemeenten zelf organiseren.
Er is een concept-verdeelmodel voor de financiële middelen beschikbaar, waarbij gemeenten in 10 jaar tijd toewerken naar het totaalbedrag dat nodig zal zijn voor Beschermd Wonen. Met name voor de eerste jaren is het risico groot dat deze middelen niet toereikend zullen zijn voor de benodigde zorg, omdat het verloop van de toestroom moeilijk is in te schatten. Regionaal wordt daarom gewerkt aan afspraken over onderlinge financiële solidariteit. Voor de Kadernota wordt er voorlopig van uitgegaan dat de middelen toereikend zullen zijn voor de benodigde zorg en de uitvoering daarvan. Op basis van monitoring worden de risico steeds beter in beeld gebracht
Integraal huisvestingsplan
In 2024 wordt samen met de onderwijspartners een nieuw Integraal Huisvestingsplan (IHP) opgesteld voor primair en voorgezet onderwijs. In het IHP wordt voor de komende 10 jaar de huisvestingsopgave op het gebied van scholen in Leidschendam-Voorburg inzichtelijk gemaakt in omvang, doelstellingen en proces.
Voor alle projecten geldt hierbij een aantal (wettelijke) minimumeisen waar nieuwe onderwijshuisvesting aan moet voldoen. De basis voor Leidschendam-Voorburg is met ingang van 2023 energieneutraal (ENG) en Frissen Scholen klasse B. Per project kunnen hier desgewenst bovenwettelijke of locatiespecifieke eisen of ambities aan worden toegevoegd. In het IHP worden de financiële consequenties van de verschillende ambitieniveaus inzichtelijk gemaakt. In de uitvoering van het IHP wordt zoveel mogelijk ingespeeld op actuele prijspeilontwikkelingen (bijvoorbeeld op een eventuele bouwkostenstijging).
Haags toekomstperspectief jeugd- en gezinshulp
De gemeente Den Haag heeft met ingang van 1 januari 2024 de jeugdhulp deels op een andere manier ingericht. Om dat te realiseren, heeft Den Haag een substantieel deel van de jeugdhulp die regionaal werd ingekocht, lokaal ingekocht. De Haagse plannen kunnen onder meer gevolgen hebben voor het zorglandschap (beschikbare jeugdhulp) in de regio. Op basis van een impactanalyse met beheersmaatregelen wordt met Den Haag gemonitord wat de effecten zijn en hoe eventuele negatieve effecten voor de regiogemeenten kunnen worden geminimaliseerd.
Hervormingsagenda Jeugd
De Hervormingsagenda Jeugd is vastgesteld, met als uitgangspunt het advies van de Commissie van Wijzen van 2021 ten aanzien van de bezuiniging van € 1 miljard vanaf 2027. De inspanningen die worden geleverd om de bezuinigingen te realiseren worden landelijk gemonitord. De uitkomsten zijn input voor een deskundigencommissie die beoordeelt wie verantwoordelijk is voor het financiële risico als de bezuinigingen niet worden gerealiseerd. De deskundigencommissie is begin april 2024 gestart.
Implementatie Wams (Wetsvoorstel aanpak meervoudige problematiek sociaal domein)
De Wams is controversieel verklaard, met als gevolg dat de implementatie van de wet is uitgesteld tot een nader te bepalen datum. Door de projectgroep Wams is onderzocht wat de impact van de invoering van de wet zou zijn op de gemeente. Vanuit dit project is geconcludeerd dat een gedeelte van de nieuwe werkwijze (versterken van de aanpak meervoudige problematiek) alvast in een pilot kan worden uitgeprobeerd. Hierbij wordt enkel de doelgroep die openstaat voor deze aanpak meegenomen. Aan zowel de uitvoering van de pilot als de daadwerkelijke invoering van de Wams zullen kosten verbonden zijn. De omvang van de benodigde investeringen is op dit moment nog niet bekend.
Subsidiesystematiek maatschappelijke subsidies en sociale basis
Uit de evaluatie van de subsidietafels is gebleken dat er nadelen zijn aan deze werkwijze. Eén van de belangrijke punten is dat maatschappelijke partners wensen dat de gemeente haar regierol sterker oppakt. Tevens is er behoefte om inzichtelijk te maken wat de sociale basis betekent binnen de gemeente Leidschendam-Voorburg. Momenteel zijn een aantal beleidsdocumenten in ontwikkeling, waaronder de nieuwe subsidieverordening.
In 2025 is sprake van een overgangsjaar omdat de verordening per 1 januari 2026 in zal gaan. De aanvragen zullen wel in 2025 plaatsvinden conform de nieuwe verordening.